Depresja

Depresja nie jest fanaberią, użalaniem się nad sobą czy modą, jest chorobą i ważne, by mówić o tym głośno. Jeśli w trudnej sytuacji życiowej reagujemy smutkiem lub lękiem, to jest to reakcja adekwatna do tego, co przeżywamy. Zdarza się jednak, że obniżony nastrój utrzymuje się niemal każdego dnia przez większą jego część i jest wyraźnie nieprawidłowy dla danej osoby.

Oprócz tego… czyli jakie są objawy depresji?

Utrata zainteresowań i zmniejszone odczuwanie przyjemności
Utratę zainteresowań można zauważyć w codziennych sytuacjach, takich jak chodzenie do kina, zabawa z dziećmi, odwiedziny u znajomych. Wiąże się to głównie z brakiem ochoty do podejmowania działań, które kiedyś sprawiały radość.
Poczucie własnej bezwartościowości lub winy
To poczucie bycia mniej wartościowym człowiekiem od innych. Osoby takie mogą uważać, że nie da się ich kochać, nie mają wartości, nie potrafią wybaczyć sobie błędów lub obwiniają się o coś, za co nie byli odpowiedzialni.
Myśli samobójcze
Odczuwalny ból psychiczny może być tak intensywny, że jednym sposobem na jego uśmierzenie może stać się brak istnienia. Mogą pojawić się myśli dotyczące określonego planu odebrania sobie życia. Inną postacią może być pragnienie, by zniknąć, zasnąć i nigdy się nie obudzić lub też zapaść na nieuleczalną chorobę.
Problemy z koncentracją lub podejmowaniem decyzji
Mogą pojawić się kłopoty z czynnościami, które kiedyś nie sprawiły problemu np. oglądanie telewizji lub czytanie artykułów w gazecie. Kłopotów przysparzają nawet drobne wybory dotyczące posiłku, stroju, a nawet wyboru kanału telewizyjnego. Może pojawić się poczucie zbyt wielu decyzji do podjęcia oraz chęć, by zostać wyręczonym przez innych w ich podjęciu.
Pobudzenie lub spowolnienie
Pobudzenie zwykle daje się zauważyć w potrzebie ciągłego ruchu, niemożności usiedzenia w miejscu, niepokoju. Towarzyszyć temu może ogólne rozdrażnienie, czy kłopoty z koncentracją.
*Samopoczucie może zmieniać się na lepsze w ciągu dnia – rano możemy czuć się gorzej, a pod koniec dnia lepiej.
Wyczerpanie
Jest to jeden z najszybciej zauważalnych objawów. Osoby męczą się szybciej niż zwykle, brakuje im siły na proste czynności, czują się ciągle zmęczone. Nawet mimo wystarczającej ilości snu. Osoba chciałaby wykonywać codziennie czynności, posprzątać dom czy zrobić zakupy, jednak brakuje jej energii. Uwaga! Braku energii nie należy mylić z utratą zainteresowań.
Problemy z zasypaniem, wybudzaniem się lub nadmierna senność
Bezsenność w fazie początkowej występuje wtedy, gdy mamy większe niż zwykle problemy z zaśnięciem, biorąc pod uwagę, że przeciętnie potrzebujemy około 30 minut na zaśnięcie. Bezsenność w fazie środkowej występuje wtedy, gdy osoba śpi niespokojnie, nie wypoczywa, budzi się znużona. Uwaga! Jeśli budzimy się, by skorzystać z toalety, czy napić się wody, a potem szybko zasypiamy, to nie cierpimy na bezsenność. Przeciwnym problemem jest nadmierna potrzeba snu, możemy czuć senność mimo przespanej nocy, ucinać sobie drzemki w ciągu dnia, zaniedbując przy tym inne czynności.
Nietypowe zmiany apetytu i/ lub masy ciała
Niektóre osoby w depresji nie odczuwają głodu lub nie potrafią zdecydować, co chciałby zjeść. Często wybór pada na produkty, których spożycie nie wymaga wysiłku np. słodycze. Smak potraw przestaje mieć znaczenie i sprawia mniejszą przyjemność. Ograniczenie spożywanych produktów prowadzi do utraty masy ciała. Inni mogą mieć wzmożony apetyt, jedzą nawet wtedy, gdy nie czują głodu, co prowadzi do przyrostu masy ciała.

Depresja- skąd się bierze?

Biologiczne przyczyny depresji
W naszych mózgach zachodzą różnorodne zmiany elektryczne i chemiczne, w zależności od tego czy jesteśmy szczęśliwi, czujemy złość czy smutek. Przyczyn depresji upatruje się w zaburzeniach gospodarki chemicznej mózgu. Szczególnie chodzi tu o niedobór hormonów (serotoniny, dopaminy, noradrenaliny). Dodatkowo można zaobserwować, że doświadczenie depresji dotyka członków tej samej rodziny, a to sugerować może istotną rolę czynników genetycznych. Osoby cierpiące na depresję, trudniej radzą sobie ze stresem, ponieważ mają podwyższony poziom kortyzolu (potocznie zwanego hormonem stresu, który np. nie pozwala nam zasnąć po trudnym dniu). Prócz tego należy zwrócić uwagę na czynniki neurohormonalne (np. hormony tarczycy), przyjmowane leki, współistniejące choroby somatyczne (choroby serca, cukrzyca) czy uzależnienia, które predysponują do zachorowania na depresję.
Psychologiczne przyczyny depresji
Z psychologicznego punktu widzenia istnieje wiele przyczyn powstawania depresji. Psychiatra A. Beck wykazał, że depresję charakteryzują wzorce myślenia, które podtrzymują obniżony nastrój. Stworzył tzw. “triadę depresyjną” obejmującą negatywne myśli o sobie, świecie i przyszłości.

Negatywne myśli o sobie, a więc samokrytyka, przyczynia się do niskiej samooceny, niepewności i problemów w relacjach z ludźmi. Zastanów się jak często do siebie mówisz „jestem do niczego”, „jestem beznadziejny”?

Negatywne myśli o świecie są rodzajem myślenia, w którym zwracamy uwagę i zapamiętujemy negatywne aspekty naszych doświadczeń lepiej, niż zdarzania neutralne czy pozytywne, np. skupienie się na jednej rzeczy, której nie udało się zrobić w dniu dzisiejszym. Przykładem myśli „moje życie jest bez sensu”.

Negatywne myśli o przyszłości, to oczekiwanie, że wszystko się źle skończy, nie czeka nas nic poza szarą, bezbarwną przyszłością. Przykładami myśli pozbawionych nadziei to: „nigdy nie będzie lepiej”, „po co się starać”, „nie dam sobie rady”.

Społeczne przyczyny depresji

Istotnie wpływają na nasze codzienne funkcjonowanie. Ważne więc są relacje w życiu prywatnym, ale także sytuacja finansowa, mieszkaniowa i status społeczny. Bez wątpienia pęd w jakim żyjemy, rozluźnienie więzi między ludźmi, poczucie braku zrozumienia i wsparcia społecznego, a także nieprzewidywalność i ciągłe zmiany mogą sprzyjać rozwojowi depresji.

Ważne! Osoby z depresją zwykle przypisują odpowiedzialność za negatywne wydarzenia sobie, a za pozytywne innym, zewnętrznym czynnikom.

Jak odróżnić depresję od smutku ?

Intensywność – należy więc odpowiedzieć na pytanie, czy w objawy nasiliły się w stosunku do „normalnego funkcjonowania” danej osoby.
Czas trwania – objawy utrzymują się co najmniej 2 tygodnie.
Specyfika – objawy można zaobserwować w codziennym funkcjonowaniu danej osoby.
Konsekwencje – zaobserwować można izolację społeczna, problemy lub rozpad związku, podjęte próby samobójcze lub inne konsekwencje.

Mity dotyczące depresji:

To tylko smutek, samo przejdzie…
Nie można mieć depresji, jeśli dba się o swój wygląd…
Nie można mieć depresji jeśli się daje radę wstać z łóżka…

Rozpowszechnienie zaburzeń depresyjnych:

WHO uznaje depresję za jedną z chorób cywilizacyjnych, która w najbliższych latach ma szansę osiągnąć niepochlebne podium najczęstszych chorób, które dotykają współczesnych ludzi. Obecnie na depresję na świecie cierpi 600 mln ludzi, z czego w Polsce aż 1,5 mln (4% społeczeństwa). Nieoficjalnie szacuje się, że w Polsce choroba dotyka 1 na 10 osób. Najczęściej diagnozuje się ją u osób w wieku między 20. a 40. rokiem życia. Coraz częstsze stają się zachorowania wśród dzieci i młodzieży. Depresja może występować w różnych stopniach nasilenia.

Psychoterapia w leczeniu depresji…

Psychoterapia – i to jest jej istota – daje narzędzia, dzięki którym pacjenci mogą aktywnie zapobiegać depresji. W trakcie terapii nabywają umiejętności do identyfikowania związków pomiędzy myślami, emocjami i zachowaniem, stopniowo uczą się rozpoznawania zniekształceń poznawczych, ograniczać ruminacje, nabywać umiejętności rozwiązywania problemów, tworzyć myśli alternatywne, a także modyfikować schematy poznawcze.

Może się zdarzyć, że nie będzie występować minimalna liczba objawów potrzebna do zdiagnozowania depresji, mimo to niektóre z nich pozostaną. W pierwszych miesiącach po chorobie nadal może utrzymywać się bezsenność lub brak odczuwania przyjemności z życia seksualnego.

Podsumowując:

Depresja jest chorobą, którą można i należy leczyć.
Osoby pogrożone w depresji skupione są zazwyczaj na negatywnych przeżyciach, interpretują swoje życie w sposób negatywny.
Depresji mogą towarzyszyć zaburzenia lękowe.
Ze względu na poważne konsekwencje objawów depresji, nie można jej lekceważyć.
Leczenie depresji powinno się rozpocząć jak najszybciej, pozwala to osiągnąć lepszy rezultat.

Psycholog, psychoterapeuta poznawczo behawioralny: Monika Tobiasz